Gmina Ostrów Mazowiecka

„Żywią i bronią" to hasło umieszczane na sztandarach organizacji chłopskich najlepiej oddaje postawę ludności wiejskiej w okresie Powstania Styczniowego. To właśnie tu, pod Nagoszewem, w 1863 roku miało miejsce jedno z największych starć zbrojnych tego okresu.

Oddziały powstańcze pod dowództwem Maksymiliana Broniewskiego, w połączeniu z oddziałem zabużańskim Ludwika Lutyńskiego, obozując w Jarząbce, dnia 2 czerwca zawiadomione zostały, że moskale w sile trzech rot piechoty, szwadronu huzarów i 50 kozaków wyruszyli przeciw nim z Ostrołęki. Zwinięto pospiesznie obóz i wymaszerowano nocą w stronę lasów ostrowskich.  Tam zostały zaatakowane przez oddział kozaków. Wówczas jedyną wolną drogą  wycofały się w kierunku Nagoszewa, gdzie  wpadły w zasadzkę piechoty moskiewskiej, rozłożonej w zbożach i zaroślach.

Oddział powstańczy wsparli okoliczni mieszkańcy, tocząc walkę z kilkoma kolumnami wojsk rosyjskich, a następnie podpalając własne zagrody, w których skrywali się carscy żołnierze.  

Walka trwała od godziny 12.30 do 5 po południu. Kosztowała życie 110 powstańców, których miejscowa ludność pochowała w bratniej mogile na skraju lasu w pobliżu miejsca walki. Obecnie stoi tam pomnik ufundowany przez społeczność lokalną w 1917 roku.

To właśnie w tym miejscu, 3 czerwca 2025 roku odbyła się uroczystość upamiętniająca 162. rocznicę Bitwy pod Nagoszewem. Obchody rocznicy Bitwy pod Nagoszewem weszły na trwałe do kalendarza i od 1999 roku organizowane są jako Święto Gminne i Szkoły Podstawowej w Nagoszewie.

Uroczystości rozpoczęły się od Mszy Świętej polowej celebrowanej przez Księdza Biskupa Tadeusza Bronakowskiego oraz  Księdza Prałata Jarosława Hrynaszkiewicza – Proboszcza parafii pw. Św. Andrzeja Apostoła w Broku, a zakończyły częścią artystyczną przygotowaną przez uczniów Szkoły Podstawowej w Nagoszewie. Następnie wszyscy zebrani zostali zaproszeni na poczęstunek i tradycyjną, polską grochówkę „powstańczą”.

Tegoroczne obchody rocznicy Bitwy Czerwcowej zostały połączone z organizowaną przez Związek Piłsudczyków RP „Żywą lekcją historii – śladami bitew i potyczek Powstania Styczniowego w Puszczy Białej”. W podziękowaniu za krzewienie idei i czynów Marszałka Józefa Piłsudskiego Zarząd Piłsudczyków RP uhonorował Szkołę w Nagoszewie Złotym Krzyżem Związku Piłsudczyków. Dodatkowo podczas uroczystości zostały nadane odznaki honorowe i ryngrafy 160. rocznicy Powstania Styczniowego.

Pamiętajmy, że „polska mowa, polska wiara niejednego przetrwa cara”.